A3.1: แม้มลพิษทางอากาศจะส่งผลกระทบต่อสุขภาพ แต่ประชาชนก็สามารถป้องกันได้ โดยป้องกันไม่ให้มลพิษทางอากาศเข้าสู่ร่างกายหรือให้เข้าน้อยที่สุด และดูแลไม่ให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพ ดังนี้
1) ติดตามสถานการณ์คุณภาพอากาศ การประกาศแจ้งเตือนพื้นที่ที่ต้องเฝ้าระวังผลกระทบต่อสุขภาพจากมลพิษอากาศจากสื่อต่าง ๆ หรือช่องทางอื่น ๆ ในพื้นที่ ได้แก่ โทรทัศน์ท้องถิ่น วิทยุชุมชน เป็นต้น โดยให้สังเกตสีเป็นหลัก หากเป็นสีส้มและสีแดง ซึ่งเป็นค่าฝุ่นละอองที่เกินมาตรฐานและมีผลกระทบต่อสุขภาพควรปฏิบัติตนตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด
2) ประเมินตนเองว่าเป็นกลุ่มเสี่ยงหรือไม่ เช่น มีอาชีพอยู่กลางแจ้งต้องสัมผัสฝุ่นเป็นเวลานานหรืออาศัยในพื้นที่เสี่ยง เด็กเล็ก ผู้สูงอายุ หญิงมีครรภ์ ผู้ป่วยโรคภูมิแพ้ หอบหืด เยื่อบุตาอักเสบ หัวใจและหลอดเลือด หากพบว่าเข้าข่ายกลุ่มเสี่ยงให้หลีกเลี่ยงการสัมผัสฝุ่นและต้องดูแลป้องกันตนเองเป็นพิเศษ
3) ในช่วงที่ฝุ่นละอองสูง ควรลดระยะเวลาการทำกิจกรรมนอกบ้าน
4) ถ้าจำเป็นต้องเข้าไปในพื้นที่เสี่ยงฝุ่นสูง ให้สวมหน้ากากอนามัยหรือหน้ากาก N95 และต้องใส่ให้ถูกวิธี
5) หากมีอาการระคายเคืองตาหรือแสบตา ไม่ควรขยี้ตา ให้ล้างตาด้วยน้ำสะอาด สำหรับผู้ที่เป็นต้อลม ต้อเนื้อ หรือภูมิแพ้บริเวณดวงตา รวมทั้งผู้ที่ใส่คอนแทคเลนส์ ควรหาแว่นตาที่มีขอบด้านบนและด้านข้าง และหากมีอาการผิดปกติ เช่น คันตามาก ตาแดงมาก มีขี้ตาสีเขียวหรือเหลือง หรือตามัวลง ให้รีบไปพบจักษุแพทย์ (รศ.นพ.ศักดิ์ชัย วงศกิตติรักษ์, 2562 ; นพ.นพวุฒิ ตรีพรชัยศักดิ์, 2562)
6) ปิดประตูหน้าต่างให้มิดชิด ทำความสะอาดบ้านอยู่เสมอ โดยการเช็ด/ถู แบบเปียก และเปิดพัดลมให้อากาศหมุนเวียน
7) หลีกเลี่ยงการออกกำลังกายในช่วงเช้า และบริเวณที่มีฝุ่นสูง เช่น ริมถนน และห้ามสวมใส่หน้ากากป้องกันฝุ่นทุกชนิดขณะออกกำลังกายโดยเด็ดขาด หรือเปลี่ยนมาออกกำลังกายในบ้าน
8) ดื่มน้ำสะอาด และดูแลสุขภาพให้แข็งแรง
9) สังเกตอาการผิดปกติของร่างกายและคนในครอบครัว หากพบว่ามีอาการไอ แน่นหน้าอก วิงเวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน ผื่นแดง หรืออาการผิดปกติทางร่างกายอื่น ๆ ควรรีบไปพบแพทย์ทันที
10) มีส่วนร่วมในการลดปริมาณมลพิษทางอากาศ เช่น ลดการใช้น้ำมันดีเซล ใช้รถสาธารณะ ไม่เผาขยะ/ใบไม้ และปลูกต้นไม้เพื่อเพิ่มพื้นที่สีเขียว เป็นต้น
ทั้งนี้ กลุ่มเสี่ยงควรดูแลตัวเองหรือได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิด ดังนี้
| กลุ่มเสี่ยง | การดูแลตนเอง |
|---|---|
| กลุ่มเด็กเล็ก |
พ่อแม่ ผู้ปกครองควรดูแลเด็กเล็กเบื้องต้น ดังนี้
|
| กลุ่มนักเรียน |
|
| กลุ่มผู้สูงอายุ |
|
| กลุ่มผู้ที่มีโรคประจำตัว |
|
| คนที่ทำงานนอกอาคาร/กลางแจ้ง |
|
(แหล่งที่มา: กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข)