A4.6: ประชาชนสามารถลดปริมาณฝุ่นในบ้านด้วยวิธี 3ส 1ล ดังนี้
1ส. สะสาง โดยคัดแยกสิ่งของที่ไม่จำเป็นหรือไม่ใช้แล้วออกไป เพราะจะเป็นแหล่งสะสมฝุ่น เช่น อุปกรณ์ที่ชำรุดใช้งานไม่ได้ หนังสือพิมพ์เก่า นิตยสาร วารสาร เป็นต้น โดยเฉพาะห้องที่อยู่เป็นประจำควรมีเฟอร์นิเจอร์และสิ่งของให้น้อยชิ้นที่สุด จะทำให้ทำความสะอาดทั่วถึง ทุกซอกทุกมุม
2ส. สะอาด ใช้ผ้าชุบน้ำเช็ดทำความสะอาดเฟอร์นิเจอร์ภายในบ้าน เช็ดถูทำความสะอาดพื้นและตามซอกมุมต่าง ๆ เพื่อป้องกันการฟุ้งกระจายของฝุ่น รวมทั้งล้างอุปกรณ์เครื่องใช้ต่าง ๆ เช่น พัดลม เครื่องปรับอากาศและแผ่นกรองอากาศ มุ้งลวด ให้สะอาดอยู่เสมอ และยังช่วยยืดอายุการใช้งานของอุปกรณ์เครื่องใช้ดังกล่าวด้วย ส่วนเครื่องนอนควรซักทำความสะอาดผ้าปูที่นอน ปลอกหมอนเป็นประจำ รวมทั้งควรซักทำความสะอาดผ้าม่านด้วย
3ส. สร้าง ประชาชนควรสร้างสุขนิสัยในการดูแลและทำความสะอาดบ้านอย่างสม่ำเสมอ โดยเฉพาะในช่วงที่มีฝุ่นละอองสูง อาจจะต้องเพิ่มความถี่ในการทำความสะอาดบ้านมากขึ้น รวมถึงสร้างสิ่งแวดล้อมที่ดีรอบบริเวณบ้าน โดยปลูกต้นไม้ที่มีลักษณะใบหนา หยาบ มีขน เพื่อช่วยดักฝุ่น เช่น ทองอุไร ตะขบฝรั่ง จามจุรี รวมทั้งทำละอองน้ำฝอยเพื่อลดฝุ่นที่ลอยจากพื้น
1ล. ลดหรือเลี่ยง กิจกรรมที่ก่อให้เกิดฝุ่นละอองเพิ่ม เช่น การจุดธูป-เทียน การเผาขยะ การจุดเตาถ่าน และการสูบบุหรี่ รวมทั้งการตรวจเช็คสภาพรถยนต์ให้อยู่ในสภาพดี ไม่ก่อให้เกิดควันดำ เป็นต้น ทั้งนี้ ขณะทำความสะอาดควรสวมถุงมือ หน้ากากปิดจมูกและปากทุกครั้ง จะช่วยป้องกันการสูดฝุ่นละอองเข้าสู่ร่างกายได้
ทั้งนี้ ประชาชนต้องหมั่นรักษาความสะอาดและดูแลความเป็นระเบียบเรียบร้อย ทั้งพื้นที่ในบ้านและรอบบริเวณบ้านอย่างสม่ำเสมอ เพื่อลดการสะสมของฝุ่นและเชื้อโรคต่างๆด้วย
นอกจากนี้ ในช่วงที่มีฝุ่นสูงมาก ประชาชนโดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยงควรอยู่ในห้องปลอดฝุ่น เพื่อลด การสัมผัส PM2.5 และ PM10 ซึ่งมีวิธีการเลือกห้อง ดังนี้
1. ห้องอยู่ห่างจากแหล่งกำเนิดฝุ่นละออง เช่น ถนน ลานจอดรถ พื้นที่ก่อสร้าง
2. ภายในห้องไม่มีแหล่งกำเนิดฝุ่น เช่น จุดเทียน จุดธูป สูบบุหรี่ หรือกิจกรรมอื่นที่เป็นแหล่งกำเนิดควัน
3. มีช่องทางเข้าของฝุ่น เช่น ช่องว่างของประตู หรือ หน้าต่าง น้อยที่สุด
4. หลีกเลี่ยงวัสดุที่เป็นแหล่งสะสมของฝุ่นภายในห้อง เช่น เฟอร์นิเจอร์ เครื่องเรือน พรม ฯลฯ
และควรควบคุมปริมาณฝุ่นละอองภายในห้องปลอดฝุ่น ดังนี้
1. ปิดประตูหน้าต่างให้มิดชิด ทั้งนี้การปิดประตูหน้าต่าง ส่งผลให้ปริมาณออกซิเจนภายในห้องลดลงเพียงเล็กน้อยเท่านั้น ไม่ได้อยู่ในระดับที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพ
2. ทำความสะอาดห้องก่อนที่จะจัดเตรียมเป็นห้องปลอดฝุ่น
3. ปิดช่องหรือรูที่อากาศภายนอกสามารถเข้าไปในห้องได้ด้วยวัสดุปิดผนึก เช่น ซีลประตู เทป หรือวัสดุอื่นที่สามารถปิดช่องหรือรูได้สนิท
4. ไม่ทำกิจกรรมที่ก่อให้เกิดฝุ่นหรือควันเพิ่มขึ้นในห้อง เช่น จุดเทียน จุดธูป สูบบุหรี่ เป็นต้น
5. เปิดพัดลมเพื่อหมุนเวียนอากาศภายในห้อง กรณีมีพัดลมดูดอากาศที่ไม่มีระบบดักจับฝุ่นไม่ควรเปิดพัดลมดูดอากาศดังกล่าว เพราะจะเป็นการดูดอากาศข้างนอกที่มีฝุ่นละอองสูงเข้ามาภายในห้อง
6. ทำความสะอาดเป็นประจำทุกวัน โดยใช้ผ้าชุบน้ำแทนการใช้ไม้กวาดหรือการปัดฝุ่น
7. เปิดหน้าต่างและประตูเพื่อให้มีการระบายอากาศภายในห้องในช่วงเวลาที่มีฝุ่นน้อย เช่น เวลากลางคืนหรือเที่ยงที่คาดว่าจะมีฝุ่นน้อยเพื่อลดการสะสมของ CO2
หากประชาชนปฏิบัติดังข้างต้น จะสามารถลดปริมาณฝุ่นละอองขนาดเล็กในห้องได้ประมาณ 30 - 40 % นอกจากนี้ ยังมีวิธีที่ช่วยลดปริมาณฝุ่นละอองภายในห้องได้เพิ่มขึ้นอีก คือ ใช้เครื่องปรับอากาศเพื่อช่วยหมุนเวียนอากาศและปรับอุณหภูมิให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม และใช้เครื่องฟอกอากาศภายในห้องที่สามารถกรองฝุ่นละอองได้ ซึ่งควรมีขนาดที่เหมาะสมกับห้อง
(แหล่งที่มา: กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข)